Dj’ a-st oyou å lon on croclant brutiaedje, ki rivneut totes les cénk sigondes. Et critch et cratch ! On tins. Et rcritch et rcratch ! Come ene viye rowe di velo ki vwele araedjeymint.
C’ est l’ veur k’ avou l’ air k’ aveut tourné a Bijhe, on oyeut bén les djins ki s’ apoentént, vinant do hôt tidje, aviè nosse cinslote.
Nosse cinslote. Oyi, c’ est come ça k’ on pôreut lomer li ptite måjhon d’ bwès et d’ pire do payis, ki dj’ avéns basti a nonante å cint nozôtes-minmes. Pierdowe emey on såvadje payis, dins les montinnes di Sildaveye. Et les kékès vedjes d’ erûle tere, a môde di bonceles, la k’ nos ahivéns kékès verdeures po nozôtes viker, et po fé nos ptits weks, esterilijhîs, ki nos rvindéns dins les martchîs del contrêye.
Nén tote li contrêye, paski di l’ ôte costé di l’ Aiwe di Maritza, c’ est èn ôte payis, li Zivenbork, ki les djins cåznut èn ôte lingaedje. Divinltins, ces-la estént des sudjets da l’ impratresse Mareye-Téjhe d’ Otriche, dabôrd ki, di ç’ costé ci, k’ est metou e l’ Sildaveye, les djins fijhént purade handele avou les Rûsses et les Moldåves do tsår Colas II.
Gn a k’ les dwanîs ki s’ etindèt bén avou les cis d’ ambedeus costés. Gn a deus dwanes dins l’ cotoû : Fexhe-Borisse et Fexhe-Yessine. Por zels clôre les ouys so kékès frawtinêyès martchandijhes, on lzî stoke li pate avou kékès mastokes. Ki ça soeye des côrs, nosse manoye, u des skelins, li cene do Zivenbork, ça fwait todi do bén la k’ ça xhiltêye dins les taxhes et s’ ramonçler dins les spågne-måyes. C’ est todi mî ki d’ les furler dins les cåbarets.
Anouchca ‒ c’ est l’ cene ki dji vs dijheu tot-z apougnant li spoûle… ‒ a ! nonfait ! dji n’ vos a cåzé ki do brut di s’ velo k’ aveut l’ pedalî ki halcotéve a tchaeke toû.
Taiss k’ åy ! C’ est bén leye k’ on voet ariver al rexhowe do tournant. Ele dischind di s’ becson, et ramasser deus pakets k’ estént dins s’ tchena poite-bagaedje. Ele hene si biciclete sol hourlea. Ké bele grande kimere ‒ di l’ contråve et dj’ sårè k’ t’ as minti ‒ minme s’ elle est ecaytêye al shijh-cwate-deus. Ene lådje marone di pilou ; des gros solés come les omes ki vont so les travos, et ki sont mo cafroyîs so li dvant. I båyèt minme sol droet pî. Ene viye sipesse bleuwe vareuse. On noret d’ tiesse ranukî dirî l’ hanete, tantea ki ses grands tchveas berlondjnut a tchaeke ascoxheye.
Stef et mi, dj’ el waitans aprepyî tot båcant drî les gordenes, e l’ tchambe å coûtchî. Ene ptite finiesse, a môde di potale di guernî, ki dene dissu l’ alêye d’ intrêye. Nos n’ alans nén ascoyî l’ madrombele, divant k’ ele ni bouxhe a l’ ouxh, di sogne d’ el sibarer.
Li dierin côp k’ Anouchca a vnou å dominne d’ Al Copete ‒ c’ est nosse prôpieté ‒ c’ esteut å Noyé, l’ anêye di dvant l’ cene ki dj’ vos conte.
Li Vancoûtî ki l’ edjîstréve dins s’ måjhon d’ vacances ‒ on Vancoûtî, c’ est onk di Vancoû, li mwaisse veye del Sildaveye ; ci Vancoûtî la, c’ est nosse vijhén djuzrin ; Monsieu Mårtén, k’ on l’ lome ‒ i m’ aveut cålé li 24 å matén.
‒ Di, twè, Louwisse ; va on pô al Boreye ‒ c’ est l’ hamtea la k’ il a s’ måjhone ‒ et dire a Anouchca k’ ele doet cwiter po deus eures. Dj’ arive avou m’ mayon ‒ awè, c’ est co ene novele ‒ et ele ni doet nén vey ci cwaye la dins mes waibes. Dji lyi aveu bayî l’ djîsse al Tossint, po ût cwénze djoûs, pa tcharité crustinne, paski s’ barakî d’ pa aveut rivnou cougnî avou s’ mame po ene termene, et k’ ti sais bén k’ i n’ est nén schlintchire po tchaspougnî l’ glawene tot fén parey. Mins l’ pere est revoye berlôrer å diåle et co pus lon, et leye ni vout nén raler dé s’ mame. Ey elle est co la, pol djoû d’ ouy. D’ on costé, ça m’ fwait ene miete må l’ cour, mins i m’ î fåt bén mete li hola. Va s’ lyi dire di prinde ses clikes et ses clakes et d’ vaner evoye.
Nosse Mårtén ni mete nén ses mots al paile divant d’ les dire. Et håyner si bén come si må. Mins rastrind, la, Tchannik ! T’ arindjes çoula come des djaeyes so on baston, ti, po on monami. Mins inte l’ ongue et l’ tchå, cwè çki vént a pårt des nichtés !
Mins ç’ monparan la ‒ Monsieu Mårtén, dabôrd ‒ i nos rind mo des siervices. I lait noste oto d’ famile parkêye divant adlé lu. Ene bele sipene foû do pî, ca on nel såreut ramoenner dins nosse sitroet parkigne, la k’ on a dedja li grosse camionete po fé les martchîs. Et ossu les otos d’ veye di nos pratikes po nosse djîsse e l’ cinse. Ou d’ nos soçons d’ passaedje, ki dji lodje padecô la cwand i vnèt leus mwintes. Ca dj’ a todi l’ clé di l’ måjhone Mårtén, por mi î aler tni l’ pot droet cwand i dmane lontins evoye.
I m’ fåt don taper l’ côp foû sins amwaijhi l’ valet. Nel nén rplaker trop brouxhirmint, todi. Oyi, fé ene miete del toursiveuse. On n’ a rén sins rén.
‒ Ci sereut bén voltî, monsieu Mårtén. Assuré, taiss, vos ! Mins nos n’ estans nén so Sinte-Croes pol moumint. Neni ! On martchî d’ Noyé a Sint-Wanceslasse avou ene pitite soce di bénfjhance did låvå. Nos n’ rivénrans k’ al noere nute. Mins dijhoz ! Èn sårîz kécfeye houkî l’ mame Anouchca, ki leye lyi telefone ? Elle est straegne assez po fé schoûter l’ glawene. Vosse telefone di måjhon va bén. Dji l’ a rasprové nén pus vî ki l’ samwinne passêye.
C’ esteut l’ djoû di dvant Noyé, a dj’ dit. Dj’ aveu bourdé. Gn aveut nou martchî ç’ djoû la, mins Mårtén nel såreut sawè. Dimwin, cwand i s’ dispietrè aviè les dijh eures, avou l’ fel nivaedje k’ il anoncèt å posse, totes les rotes des otos seront rxhorbowes, rascovrowes di vint, trinte cintimetes di nivaye. Minme come fén nifteu del police sicrete sildåve, i n’ sårè vir ki dj’ n’ a nén passé dvant tcheû lu, al vesprêye tote basse.
Oufti ! Il a bén vlou fé come dj’ aveu dit. Eco ene bele sipene foû do pî ! Ni pinsans pus a rén, et-z aler apontyî nosse boune eurêye po ratinde matene, come cwand dj’ esteu co maraye, e nosse vî payis walon, do tins da Matîssalé.
Dji comprind bén, Monsieu l’ Mwaisse Sicrijheu del « Rantoele », ki, si vos eplaidîz mi roman a fouyton dins vosse gazete, vos lijheus et lijheuses vos vont dmander çou ki dj’ fwai on 24 di decimbe, dins ene cinslote å miercorin des Carpates di Sildaveye, mi, ene pitite djin d’ Hamîpré, k’ aprindeut cwefeuse a Libråmont dins les anêyes dijh-nouv cint toubak. Dji n’ vos l’ dirè nén, ni torade ni après, paski vos åroz håsse di vni passer vos condjîs roci å prodeyo. Copurade k’ on vént di rdrovi les frontires avou l’ Otriche, adon disk’ e l’ Beldjike, pol disrecloymint å cron virûsse. Et nosse djîsse al cinse est ddja prins po les vacances ki vnèt.