Nos estans e l’ Sildaveye, dilé l’ frontire avou l’ Zivenbork (deus payis des Carpates). Li raconteuse, c’ est ene pitite djin d’ Hamîpré, Louwisse ki s’ a vnu setler låvå, leye et si ome, Stef, dins ene retrôclêye cinslote biyo.
Li djoû di dvant l’ Noyé 2019, elle a rascodou Anouchca, ene sins-toet, ki vneut di s’ fé fote a l’ ouxh del måjhon vijhene, ene deujhinme dimorance, paski l’ mwaisse tinant aléve vini del veye po-z î ratinde matene avou s’ crapåde.
Anouchca passe l’ ivier avou zels.
Louwisse kimince a cnoxhe ene miete les pondants et les djondants del vicåreye di l’ edjîstrêye
Li monpere da Anouchca n’ aveut nén fwait long feu avou zeles. Dji n’ sai ddja s’ il esteut co la cwand l’ efant a skepyî.
C’ esteut on bea djodjo, on djan-comeres. I lzî faleut totes. Minme mi, il aveut vnou tourner åtoû d’ mi, cwand dj’ aléve on djoû pa samwinne dins mi ptit buro al måjhon-comene ‒ dj’ esteu dins l’ consey, et penleuse po des soces di bénfjhance. Mins avou mi, il a stî rplaké on bea vî côp. Et Stef l’ a splinké ‒ il a bén manké d’ el sitronner ‒ on côp k’ i sayive di candôzer ene maraye di doze-traze ans, ki s’ aveut bagnî dins l’ gofe del rivire, et ki s’ î aveut anuti.
Dispu don, on n’ l’ a pus rveyou dins l’ vijhnåve. On vout minme k’ il åye ribagué e Zivenbork. Ci n’ est ki d’ l’ ôte costé d’ l’ aiwe, et c’ est did la k’ i provént. Mins on dit ossu k’ il î åreut stî reclôs sacwants moes e l’ pote, co d’ awè vlou foirci ene crapåde.
Si dj’ a bén adviné l’ cayet, il a minme sayî avou s’ prôpe båshele, noste Anouchca, dabôrd. A ! l’ laid veråt d’ godi !
Pask’ i rivneut cobén viker sacwants moes avou zels. Et l’ mame, k’ esteut co fene sote di lu, l’ ascoyive tchaeke côp les bresses å lådje. Sins lyi ddja dmander çou k’ il aveut brishôdé les samwinnes et les rassamwinnes k’ il aveut stî evoye. Bon k’ i ramoennéve co sovint ene boune malkêye di skelins, li manoye di s’ payis, li feme cloyeut ses ouys, ca elle aveut deur di viker, fijhant des ptitès ovraedjes dins les måjhons, dins les cinses et dierinnmint dins nosse coperative di consieves di Sinte-Croes. C’ est èn ovroe ki ns avans amonté nozôtes deus avou ene soçone k’ est al comene, po tos les cotlîs do payis.
Mins on bea djoû k’ il esteut rivnou, gn a yeu ene grosse brete dins l’ manaedje ‒ dirît i les vijhéns. On n’ saveut nén kî s’ ki gueuyive so kî, mins i s’ ont plåné tote ene djournêye. Al fén des féns, Anouchca a peté evoye, po n’ måy rimete les pîs e leu måjhon. Et viker dins les bwès come ene såvadje.
Dj’ a yeu-st ene apinse : motoit k’ e dvizant d’ tot çoula avou leye, ele sereut capåbe di s’ dilivrer do pwès k’ elle a so li stoumak. C’ est çou k’ dj’ a-st asprové, pitchote a midjote. Mins cwand on vneut a dvize so s’ popa, li båshele si regrignive et stater l’ ratchawtaedje.
Djans ! Dji n’ so nén ene sicanalisse, mi !
Dj’ a rbouxhî sol clå on côp u deus. Al vude. Est çki c’ est ça ki l’ a-st ewaeré ene miete ? Ås Tchandeles, ciste anêye la, li solo n’ aveut nén lû so l’ åté di l’ eglijhe di Sinte-Croes, et les oûsses estént foû d’ leu bôre. Dj’ ô bén k’ il a fwait doûs e moes d’ fevrî, fijhant minti li spot « li ptit moes, c’ est l’ pus metchant des moes ». Fåt croere ki l’ reschandixhaedje del Daegne, k’ on è ramtêye tant et tant di ces tins ci, ça n’ est nén ene boude.
On bea côp å matén, dji va po poirter s’ cafè a Anouchca, avou deus fadêyes di poeret. Mins… pupont d’ Anouchca !
Li seule feye k’ on l’ a rveyou, c’ est cwand elle a-st aboirdé avou s’ velo ki tchîptéve et ses deus colis-cados. Deus côpons d’ fene sitofe carimadjoylêye ki ‒ dji l’ a rsepou di s’ mame ‒ si fré lyi aveut rapoirté d’ amon on grossisse chinwès di Vancoû. Dj’ end a fwait deus belès cotes, ene por mi ey ene po m’ copleuse del coperative di weks.
Dji vos vôreu bén conter l’ cloyaedje del paskeye Anouchca a môde di plaijhante fén. Metans, k’ elle åreut trové on bråve valet, ki l’ åreut yeu rçû dins ene cinslote come li nosse, sol pindant d’ èn ôte tiene, soeye-t i e l’ Sildaveye, soeye-t i e Zivenbork. K’ i l’ åreut fwait sognî pa des docteurs del tiesse. K’ elle åreut prindou les droukes k’ i fåt, a tinzayeure. Ey aclever on ptit tropea d’ gades laeçreces ; les mode al machene ; fé do stofé eyet l’ vinde divins ene coperative come li nosse. Ki s’ copleu l’ åreut maryî å grand sacrumint, et lyi fé on prumî efant, ki l’ åreut rindou tote sote di djoye, et k’ ça l’ åreut cåzu rweri podbon.
Dji vôreu bén, mins dji n’ pou nén. Dji vos doe l’ verité, a vozôtes lijhresses, lijheus do fouyton del Rantoele.
Anouchca a todi dmoré dins les bwès. Ele rôbale tote l’ anêye, ivier eto, so les vås d’ troes rivires, deus e l’ Sildaveye ey ene e Zivenbork. Ele mousse dins les måjhons, aprume les deujhinmes dimorances, tot spiyant les cwåreas. Mins afeye, elle intere ossu ki les djins sont la, ocupés dins ene ôte coine. Elle î apice di l’ amindjî et des covietes por leye coûtchî al bele estoele, kécfeye dins on cahoutea d’ cotlî.
Å cmince, ele prindeut djusse çou ki lyi faleut por leye magnî et s’ rascovri. Mins elle a divnou todi pus waeraxhe et disnortêye, et piyî a non-syince. Asteure, ele vos vude tot èn edjaloe et, kékes djoûs pus tård, on rtrouve li tchå dins les bouxhnisses, tote poureye et magneye des viers. Ele prind ttossu bén totes les covietes et les decbetes d’ on lodjisse, et on rtrove les ploumasses, siboylêyes, ki pindnut après les spenes avå vola.
Tantea ki les djins k’ ont stî hapés s’ ont metou eshonne po fé leu plinte ås djindåres. Oyi, mins sins nole prouve, ki vouss eterprinde, hê, t’-minme ?
Mins gn a onk di zels, onk ki fwait dins l’ måjhonike, k’ a yeu l’ idêye d’ emantchî catchetmint des rguigne-djin dins les coines k’ elle î aléve li pus voltî bozer. Et ça a roté. Il ont deus u troes eredjistrumints po-z aspoyî on dossî di « vol pa fraituraedje ».
Mins va, twè, asteure, evoyî les bleus dins les hés et les ronxhisses ki rascovrèt les tienes do cotoû. Po rtrover ene såvadjresse ki cnoxhe les naxhes come si potche. Ostant cweri après ene foye pierdowe e bwès.
Houte di çoula, ele pout passer e Zivenbork come ele vout, la k’ les djindåres nel polnut nén shuve. E l’ esté, la k’ el Maritza est cåzu a setch, ele waye la k’ ele vout. Ôtmint, cwand l’ aiwe est grosse, gn a des pindants ponceas, po ene mierdjin passer di l’ ôte des costés.