C' astot les sudjets dul bate du dvizes. Les soçons ont èsplikè, po cmincî, les pondants et les djondants du spitch da Djozé Fontinne. C' astot ås Fiesses du Waloniye, al çumintîre du Belgrade. Djozé Fontinne est l' aplêdeu d' ène gazète " Toudi ", ûsku l' prumî texe è parèchu sul rufondadje du walon. Il è ossi mètu in ptit bokèt d' walon dins s' prêtchadje a Belgrade : " I n' mi plêt nin ". Il è scrit al Ranteule, a walon, a voyant su scrîjadje du Belgrade.
Les soçons dul prèmîre tåléye ont tourtous trové ku c' n' astot nin l' moumint et la place pou fé dul rèclame poul rèpublike walone.
Mê, ku des djins soyinche pou in sistème rèpublikin, i n' tint k' a zès. On s' è batu assez pou-z awè la liberté du tûzer çu k' on vut. Julien Lahaut è stî touwè kékes djous après k' il avot yu bwâlé : " Vive la Républike ". Djozé Fontinne vike co, di-st i Pôl Pierret.
Lu rwèyåltè cousse 125 miyons par an. Ça n' est nin tant k' ça, çu n' est ku l' valeur du 2 avions F. 16 et ça fwêt travayî çant djins. Lu Rinne d' Anglutère paye ses tayes (ses contribucions), mê avu ses cinses, èle pompe les subzides uropyins tant k' èle sét.
In prézidint, i lî fårot co rtchindjî ses meubes tos les 5 ans. Wê, la, l' Isabèle Durant, k' è fwêt rtchandjè ses burôs po 13 miyons. C' est co l' Louwis Michel k' è cousté l' mèyeu martchî pou s' bagadje.
Oyi, di-st i yink, mu fème k' a trîchné tote si vèye, mode les vatches, aler ås canadas, abruver les vês, cand èle a stî al pansion, èle touchot 45.000 Francs par an. Fabiola, lèye, ni pèle chûr nin ène panrèye du crompires su ène djournéye, èle gangne 45 miyons par an.
C' est nin co les soçons atålés a Bertrès ki foutront lu Rwè a l' uch. Portant, on trouve k' i duvrot bin dire tanawète ène pitite fråze è walon. A 1994, cand l' U.C.W. a stî rcîte på Rwè, les Waloneus avin sèpu fé dire a Fabiola : "Bådwin, dju v' wè voltî ! ". C' est nosse Rwè da nozôtes, Wili Lu Rwè, ki nos l' acertine, pusk' il î astot.
Ça è l' êr d' esse ène mou påjîre djin, ki n' fwêt pon d' mirlifices. Cand minme, su-n ènê è cousté in pô trop tchîr. « Si dj' ènn aveuve li parèy, dji nèl mètreu nin a m' deut », di-st èle Catrène. Comme Matile provint d' Losandje, sul pitit ban d' Viè dé Bastogne, on lî dmandreuve bin k' èle dijiche ène pitite fråze è walon. C' est l' pognéye des djins mètus po l' atåtchance al soce " Lu Rantwaye ", ki wêtront d' lî fé dire !
Tant k' å Rwè do Marok, i gn è sacwants soçons k' ont rwêti l' atèrmint al bwesse-ås-imådjes. On-z è l' clègna du machi assanne Aldjèriye, Tuniziye èt Marok. A l' atermint, on-z è veu des Muzulmans, des Djwifs, des Catolikes rassannés, et ça, c' est rachûrant, di-st i l' Louwis. Kékes soçons trovin k' lu Rwè k' est mwârt n' astot nin assez lådje d' idéyes. L' Ive Goûrdin è oyu l' ocazion d' viziter èn azile sikiatrike a 1984. Laddin, il è vèyu des djins k' astin raclôs pask' i n' astin nin d' acwar avu l' réjime.
Les prumîs cåzadjes du nouvê Rwè son-st acouradjants, di-st i l' Lucyin. « Les fèmes n' ont nin li plèce din l' sociètè ku l' Islam luzî dène », k' il è dit lanawêre. Il è fwêt ruvnu Abrâm Serfati, in Djwif marokin, ki djot ku l' Sâra nu dvot nin zesse rupris d' fwace (yåk du tabou, å Marok !), et ètou la famiye Ben Barka, èn opôzant duspî toudi, k' è sté touwé a France, pås services sucrèts francès.
Mahomed 6 est co in Rwè ki prind pitié des pôves, et ki n' cuchère nin les cårs du l' Etat a non-syince pou ses voyadjes.
Les Marokins ratindat bramint d' li, mê sabaye si on l' lêrè fwêre ???
Eplaidî e moes d' setimbe 1999, les målåjheys mots ratournés e francès direk dins l' tecse; riprins so l' Aberteke