Viè l’ mitan do måva sieke[1], on cinsî, lomé Djåspåd, vikéve e-n ene pitite måjhon, so l’ campagne d’ E Brôde[2] I dmaneut la, tot seu, sins displi ni må d’ tiesse et sins ôte tracas ki d’ wårder s’ heyance et d’ agrandi l’ bén k’ ses vîs parint lyi avént leyî.
I fåt saveur ki, di ç’ tins la, les djins di Stimbiè, d’ avå les tiers d’ Andrîmont et do Sourdant alént poirter a l’ seråve nute ås Soteas del Tchantwere totes sôres di ptits ovraedjes : des solés a rismeler, des tchåsses a ranawyî, ene mousseure a rapecî, et disca des rdoxheyès usteyes a rmoure.
Ciete, Djåspåd ni spårgnive nén les poennes des ptit soteas, mins ossu n’ loukive-t i nén a ene tchitchêye po payî les djintis ovrîs : awè, aveut tofer li cour å lådje et l’ mwin drovowe po les soteas, et i pårtixheut voltî avou zels les pus grossès påtes di s’ oidje et les pus maweurès pemes di ses melêyes. Po l’ rawete, totes les anêyes, al Noyé, aléve mete divant l’ intrêye di leu soterén palå « shijh beas grands cougnous cûts e s’ for ».
C’ est po çoula k’ les soteas, ki n’ moussént waire foû d’ leu trô del shijhe ki po-z aler riscompinser les bråvès djin ki lzî dnént d’ l’ ovraedje et d’ l’ amagnî, montént sovint, sins esse veyous d’ nolu, disca l’ cinse d’ E Brôde.
Pu d’ ene feye, å piket do djoû, ariva a nost amiståve Djåspåd, di trover totafwait tcherwé et ahené a l’ îpe li tchamp wice ki l’ tcherowe n’ aveut co drovi k’ kékes arotes ; èn ôte djoû, li dråwe esteut netieye fou di s’ waessén et les målès yebes di s’ corti råyeyes. E l’ esté, a poenne aveut i mezåjhe di fé l’ cwårt del fenåjhe ; on vneut pår lyi fé ses hougnetes, et moyler s’ four, et mete si grin e djåbes.
Djåspåd, ki creyeut åjheymint ås spérs et ås macrales, n’ åreut tant seulmint nén oizou waitî a l’ bawete do cina po cnoxhe ses binamés plankets.
Vola cmint k’ å bout d’ cénk shijh anêyes, i ramexhna bråmint des aidants, ecråxha s’ bén, et vica a si åjhe.
Målureuzmint, li djalozreye wådlêye todi viè wice ki l’ solo lût voltî et ses pîs cwerèt l’ voye ki l’ aweure a shujhou. C’ esteut l’ veur davance, et c’ est co pus veur ouy.
On bovî do Conte di Limbôr, ki nos loumrans Hinri, coûtivéve on boket d’ tere å coron d’ E Brôde. Trop nawe po-z ovrer, åreut volou ki grin et frutaedjes lyi crexhénxhe a sohait ; divintrinmint, i souwéve d’ eveye tchaeke côp k’ i passéve adlé les beas tchamps di s’ vijhén. Fåt i k’ dj’ el deye : dispoy lontins, i tuzéve a lyi cweri displi d’ ene manire ou d’ l' ôte. Li diåle k’ arawe lyi bouta po l’ pus seur e l’ tiesse li plan ki ns alans vey si disvôtyî todroet !
Å djoû k’ Djåspåd rivneut etait d’ aveur sitou e vî tchestea d’ Limbôr payî ses droets d’ paxhisse et d’ waidaedje, i veya Hinri amoussî come d’ atoumance, e-n amont foû d’ ene voye di triviesse k’ amontéve di Goyé. Ci-voci poirtéve so ses spales on gros fa d’ bwès k’ aveut côpé so les teres do signeur.
Di ç’ trevén la, tchessî, marôder ou haper åtoû d’ les tchesteas, c’ esteut filer l’ coide do djubet, ni pus ni moens.
Portant Djåspåd aveut racshuvou l’ cinsî : i s’ meta a s’ divizer avou lu. Hinri, ki fjheut les cwanses d’ esse nåjhi, dimanda a s’ camaeråde si n’ vôreut nén prinde si faxhene po discandjî ene hapêye. Djåspåd, foirt come on tera et todi måy presse a rinde siervice, ni s’ fijha nén hairyî, et tapant l’ malkea so s’ tiesse, i rota e-n avant.
Tot djusse å moumint k’ il arivént a l’ coine d’ ene dreve, deus omes a la wåde aspitît foû di dzo bwès et toumît so l’ coir a Djåspåd, sol tins k’ Hinri rebidléve å pus abeye viè Goyé. C’ esteut l’ gawdieus d’ Hinri k’ aveut stou l’ åmatén minme fé acroere å grouyî[3] d’ Limbôr ki s’ vijhén d' E Brôde s’ amunicionéve di legnes e bwès do conte.
Nosse binamé cinsî åreut-st avou bén del rujhe di noyî : li cour lyi pezéve so l’ tiesse ostant k’ les schenes so l’ hatrea ; ossu, sins schoûter nole di ses råjhons, on vs el remoenna a Limbôr. Tot rotant, Djåspåd tuzéve inte lu-minme k’ i n’ åreu torade k’ a espliker l’ avinteure, po k’ on l’ leyaxhe endè rale sins fé nou pleu. Dismetant, si cour fruzixha mågré li cwand oya l’ pezant pont levisse do tchestea ritoumer so ses rdoxhantès pilasses tot fjhant wignî deus grossès longowès eruneyès tchinne ; i hapa co ene hisse cwand i veya s’ riclaper padrî lu l’ grande sipesse poite tote efereye.
Davance bén pus k’ asteure, i fjheut målåjhey po les pôvès djins di fé ricnoxhe leus droets : on vs les epåsléve sins beacôp d’ mirlifitches, et s’ n’ avént i nén a bambyî ! El cinsî d’ E Brôde fourit tchôkî dvins ene roveyrece, ene prijhon ewaeraxhe ki s’ efoye e tere dizo les vî tchestea et wice ki les målureus estént dschindous et rovyîs… Kibén d’ tins Djåspåd cropa-t i ladvins, stindou so do måssî strin tot mate, essevli come e-n on pousse ? I n’ l’ åreut cåzu polou dire lu-minme.
Ene sitroete creveure leyive toumer kékès flåwès blawetes di solo emey li spexheur do noer beur, mins rén k’ ene loukete, a poenne assez po dicnoxhe li djoû d’ avou l’ nutisté.
Sacwants moes avént corou evoye.
Ene nute, on grand brut dispiete tot d’ on côp l’ prijhnî : padrî lu, on gros blok di pire aveut rôlé foû do rotchî ki sierveut d’ meur.
Å minme moumint, li tronnante loumire d’ on falå s’ dispårda avå l’ prijhon et on ptit bouname, afûlé dispoy les pîs disca l’ tiesse divins on long rodje mantea, si mostra e l’ creveure.
Nosse cinsî tronnéve di sogne…
« Shujhoz m’ ! » lyi djha ene xhuflante vwès, eroxhinêye mins amiståve. Et lu, sins saveur wice k’ on l’ houkive, shujha.
Li ptit nabot moussa dvins on longou boyea trawé e mitan del tere, et i rota e-n avant, e-n avant, tot londjinnmint, sins moti, levant d’ tinzintins s’ falå po loumer l’ cinsî et po loukî s’ i l’ aconcoistéve.
Li soterén, après ene hiede di fotches et di scweres, finixheut dizeu ene montêye ki dschindeut tot scråwant e tere disk’ å pî do bwès, et touméve e mitan d’ on bouxhon di spenes.
Li ptit rodje bouname bodja kékès coxhes, et moussa l’ prumî foû do trô : estént e l’ valêye di Limbôr. So l’ tiesse, li noer tchestea s’ dressive e l’ nutisté, come on adjeyant d’ pires.
Målureuzmint, on woeyive e tchestea, ca l’ signeur di Limbôr, pé k’ on moudreu d’ agaesses, fijheut ratinde djoû et nute les djins po les dispoûstrer.
Djåspåd rotéve padrî li ptit rodje bouname ki s’ dixhombréve d’ ariver å graevî. I gn aveut ene naeçale acrotcheye a on på so l’ boird di l’ aiwe, avou troes ptits omes rafûlés dvins des spès manteas ki rawårdént la sins moti. Djåspåd potcha do co dvins : les cwate pitits omes apougnît les rames et l’ naeçale biza evoye…
Å moumint k’ i moussént e soterén dizo l’ tier di Belvå, il etindît padrî zels des sclameures ki fjhît cåzu tronner les vîs tchinnes do bwès do Sourdant. C’ esteut les sôdårds do conte di Limbôr ki s’ enondént so leu naeçale après l’ cinsî et ses camaerådes.
D’ a l’ betchete del mwaisse tour di Limbôr, li sintinele aveut veyou bodjî des ombions ki l’ beaté fjheut s’ alongui so l’ fondreye. I les aveut veyou dschinde li croupet å pî do meur, et dotant d’ ene sacwè, aveut tûtlé po dispierter l’ gåre. Ene binde di sôdårds aveut adon dåré foû å pus abeye po cori al valêye do viyaedje viè l’ houbote do passeu d’ aiwe.
Leu ledjire naeçale k’ ût foirt bresses eshonne tchoként sins låtchî, aprepyive, aprepyive toltins pu… padrî les cwate pitits rameus, ele s’ enonda e soterén wice ki davance li Grande Aiwe schavéve si voye tot droet dzo les tiers di Belvå et d’ Nasprouwé.
Mins les cwate kipagnons do cinsî k’ avént surmint des ouys di houprale po n’ nén trebouxhî divins on trô d’ brôkisse, foircixhèt a fé crîner tos les niers di leus bresses ; tot d’ on côp, a on grand tournant, i tchôkèt leu batea e-n èn årvô, potchèt so l’ boird, loyèt l’ naeçale tot fjhant sene a Djåspåd di n’ nén bodjî. Adon, gripant so les spales onk di l’ ôte, moussèt tertos e-n ene galreye ki s’ droveut ladzeu, mins k’ nouk n’ åreut måy dizivé.
Dimanou tot seu, Djåspåd rawårdéve, e marimince. Tot d’ on côp, i s’ fwait on disdut sins parey. Li montagne tronne come si l’ tonire vineut di maker ses fondmints djus. Les paroezes si findèt totoute. Li vôsseure si wague, dischireye dispoy Belvå disk’ å coron do Sourdant. Les gros bloks afondris rôlèt onk so l’ ôte tot s’ sipiyant, et stårèt leus bokets e l’ baxheur del Grande Aiwe.
A stådje, li Grande Aiwe saye eco d’ avanci. Ele hoûle conte les hopeas d’ pire ki lyi stopèt l’ voye, rispite e-n erî tote e schome, et tchereye li fouke di ses spåmantès aiwes avå l’ fondreye di Nåsprouwé et s’ drouve on noû lét al dilongue do bwès del Tchantoere.
Li cinsî d' E Brôde, ewearé, n’ oizant cwiter s’ coine, schoutéve li brut des aiwes araedjeyes et del montagne ki croûléve. I pinséve a tot moumint k’ aléve esse sipaté. Si cour batéve come li mårtea so l’ eglome. I djheut ses påters.
Vla k’ i sint rmouwer l’ tere dizo ses pîs et i lyi shonne ki l’ pavmint del grote houze et monte pô a pô. Vla les aiwes k’ abrokèt foû do Trô d’ soteas po s’ distcherdjî emey li vå del Hôte Crote.
Tot l’ longou soterén dimane a setch. Djåspåd, blanc moirt di sogne, dåre viè li dfoû, mins l’ ci ki s’ louca aprume lådje, c’ est lu ! Endè poleut croere ses ouys, et i s’ merviyive di vey li Grande Aiwe adschinde asteure do Sourdant emey li valêye, bagnî l’ pî do bwès do Rond Bouxhi et cori tot droet al dilongue do vî Moustî del Tchantwere.
Ki s’ aveut i bén polou passer cisse nute la ?
Vo l’ cial.
A l’ dierinne fiesse di Noyé, les soteas do Crote ni trovît nén dvant leu palå les « shijh beas grands cougnous cûts e for », ki l’ binamé cinsî Djåspåd ni mankéve nole anêye d’ elzî apoirter.
Åreut i arivé ene sacwè å cinsî ? si dmandît les soteas.
Cwand les prumirès stoeles blawtît al copete do cir, li rwè des soteas evoya on messaedjî e Brôde po saveur des noveles di Djåspåd.
Li viye cinse esteut vude et påjhûle come li moirt.
A foice di cweri, les sûtis soteas sepît l’ leddimwin kimint k’ Djåspåd aveut stou resseré e tchestea d’ Limbôr et pocwè i n’ elzî aveut nén apoirté al Noyé les « shijh beas grands cougnous cûts e for ».
No vnans d’ raconter kimint k’ les soteas avént såvé l’ binamé Djåspåd, ca c’ esteut zeles, mwaisses et signeurs di tos les tiers dispoy li Pavêye do Diåle disk å bwès do Rond Bouxhi, k’ avént maké djus li grande pilasse do longou soterén po rafûler les sôdårds do conte di Limbôr.